Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi
Reıs R. (Koordinatör), Yedikardeş E., Kolci K.
Kalıntı sigara dumanı (Thirdhand smoke ya da THS), iç mekân yüzeylerine, kumaşlara ve yüzeydeki toza yerleşen üçüncü el sigara dumanı olarak tanımlanmakta ve ortamda birikerek kümülatif ve istemsiz bir maruziyet kaynağı oluşturabilmektedir. Pasif ve aktif dumandan farklı bir karaktere sahip olan THS, ortamda uzun süreler boyunca kalmaya devam etmesi sebebiyle, THS biriken yüzeylerle teması sık bireyler için bir risk faktörü oluşturabilmektedir. THS’nin inhalasyon haricinde bir diğer önemli maruziyet kaynağı da dermal absorbsiyondur. Bu nedenle sigara içilen ve iyi havalandırılmayan kamusal alanlarda çalışan veya bu ortamlarda yaşayan bireylerin yüzeylere teması sonucu THS’ye dermal maruziyeti kaçınılmazdır. Sigara dumanının cilt üzerine bilinen etkileri genellikle aktif sigara içimi veya pasif maruziyeti ele almaktadır ancak; kısıtlı çalışmadaki in vivo veriler THS’ye dermal temasın, ilgili bölgedeki yara iyileşmesini geciktirdiğini ve inflamatuvar sitokinlerde artışa neden olduğunu işaret etmektedir. Yapısı gereği nikotin başta olmak üzere bir çok tütün türevi nitrözamin, uçucu solvent ve ağır metali barındıran THS’nin, dermal maruziyet sonucu ciltte neden olacağı olası hücre hasarı, oksidatif yanıt, cilt yaşlanması ve cilt hastalıklarına olan etkisine dair ise yeterli çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle önerisini sunduğumuz projede, laboratuvar koşullarında simüle edilerek hazırlanan THS özütünün in vitro sitotoksisite profili, oksidatif hasar potansiyeli ve yaşlanma üzerine olan etkileri HaCaT insan keratinosit hücre hattında değerlendirilecektir. Bu kapsamda kumaşlara hapsedilen THS hücre kültürü besiyerinde ekstre edilecek ve HaCaT hücrelerindeki sitotoksisitesi MTT ve NRU testleri ile iki farklım şekilde değerlendirilecektir. Ardından, endojen bir antioksidan ve cilt yaşlanmasında da rolü olan glutatyon düzeyi hücre lizatlarından ölçülecektir. THS aracılı cilt yaşlanmasını tespit etmek amacıyla, kollajen yıkımında rol olan matriks metalloproteinaz-1 (MMP-1) düzeyi insan ELISA kiti ile hücre kültürü süpernatanlarından ölçülecektir. Elde edilen sonuçların sigara tüketiminde OECD ülkeleri arasında ilk sırada yer alan ülkemizde kalıntı dumana yönelik bir farkındalık oluşturması ve cilt hastalıklarının patogenezinde kalıntı sigara dumanın önemini araştıran çalışmalara ışık tutması hedeflenmektedir.