Türkiye'de Kadınların Bakım Emeği ve Çoklu Toplumsal Rolleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma


Başkavak C. (Danışman (Yürütücü Gerçek Kişi Olan Projede)), Turgut tanrılı E.

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Proje Grubu: Sosyal Bilimler
  • Projenin Yürütüldüğü Birim: İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi
  • Başlangıç Tarihi: Nisan 2025
  • Bitiş Tarihi: Nisan 2026

Özet

Bu araştırma projesinin amacı, Türkiye’de ücretli olarak bir işte çalışan veya çalışmayan kadınların, aile içinde ve yakın çevrelerine sundukları gönüllü veya zorunlu bakım emeğini, bakım deneyimlerini ve bu süreçte üstlendikleri çoklu toplumsal rollerin etkileşimini sosyolojik bir bakış açısıyla derinlemesine anlamak ve incelemektir.

Eğitim düzeyleri, istihdam durumları, yaşları veya yaşam tarzları ne olursa olsun kadınlar, toplum, aile ve çevre tarafından fiziki ve duygusal bakım sunmaları beklenen bireylerdir. Bu bağlamda araştırma, bakım emeğinin aile ve toplum düzeyinde dengesiz dağılımına katkıda bulunan sosyal politika işleyişindeki aksaklıklardan ötürü, kadınların üstlendikleri rollerin karmaşıklığını, çeşitliliğini ve birbiriyle çelişkili durumlarını anlamayı ve analiz etmeyi hedeflemektedir.

Araştırma, kadınların bakım sürecinde karşılaştıkları zorlukları, sorunları ve gönüllü veya zorunlu sundukları bakım emeğinin kadınların gündelik yaşam pratiklerini nasıl şekillendirdiğini anlamaya odaklanmaktadır. Nitel bir yaklaşımıyla yürütülecek bu çalışmada, çeşitli alanlarda bakım emeği veren farklı yaş, eğitim ve iş geçmişine sahip kadın katılımcılarla yarı yapılandırılmış görüşme soruları üzerinden derinlemesine görüşmeler ve gözlemler yapılacaktır. Bu görüşmeler ve gözlemlerden sağlanacak verilerle, kadınların fiziksel ve duygusal bakım emeğinin aile içinde ve toplumsal düzeyde çoğu zaman "görünmez emek" olarak algılanan yönleri de ortaya koymaya çalışacaktır. Bu nedenle araştırmanın yaygın etkisi olarak, Türkiye’de toplumsal cinsiyet, bakım emeği ve kadının çoklu toplumsal rollerinin karmaşıklığına dikkat çekmek, bu alanda üretilmiş olan literatüre sahadan elde edilecek zengin nitel verilerle katkı sağlamaktır. Ayrıca, sosyal politika yapımına ve sivil toplum kuruluşlarına yönelik olarak, saha görüşmelerinden elde edilecek anlatı ve deneyimlerden veriler ışığında, kadınların fiziksel ve duygusal bakım emeği yükünü hafifletmeye yönelik sosyal politikaların geliştirilmesi için somut öneriler sunmak ve bu alandaki eşitsizliklerle mücadeleye katkı sağlamak amaçlanmaktadır.